Βόλτα στη Λισαβόνα με το τραμ της γραμμής 28

Πριν μας αποκαλυθφεί ο σημερινός μας προορισμός, είδαμε εικόνες και φανταστήκαμε πού μπορεί να βρίσκεται το τοπίο αυτό. Ποιο χρώμα κυριαρχεί και ποιος ή τι μοιάζει να έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο σε όλες;

Στο Βιβλιοδρόμιο λατρεύουμε τα ταξίδια κι αυτά τα ταξίδια δεν μπορεί να μας τα απαγορεύσει κανείς. Φύγαμε λοιπόν για την ηλιόλουστη Πορτογαλία. Κι επειδή από τότε που διαβάσαμε το βιβλίο του Τιμ Μάρσαλ "Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας" από τις εκδόσεις Διόπτρα, βλέπουμε τη Γεωγραφία,  αλλιώς, ξεκινάμε με τον χάρτη της χώρας.

Πού βρίσκεται; Ποιοι είναι οι γείτονές της; Πώς είναι το γεωγραφικό της ανάγλυφο; Πώς η γεωγραφία καθόρισε ή επηρέασε την Ιστορία της χώρας, την οικονομική της κατάσταση τις σχέσεις της με τις άλλες χώρες; Η Πορτογαλία ήταν παλιά μια πολύ φτωχή και μικρή χώρα. Τι θα μπορούσε να έχει που να το επιθυμούσε η Ισπανία; Πώς ήταν οι σχέσεις των δύο χωρών; Βρείτε στον χάρτη τις Ηράκλειες στήλες και θυμηθείτε γιατί ονομάστηκαν έτσι. Συγκρίνετε τη Μεσόγειο θάλασσα,  που κάποτε νόμιζαν πως είναι ο κόσμος όλος, με τον Ατλαντικό ωκεανό. Πώς να ένιωσαν οι πρώτοι Ισπανοί και Πορτογάλοι θαλασσοπόροι όταν ανοίχτηκαν στη μεγάλη θάλασσα;
​
Ας σκεφτούμε πρώτα και στη συνέχεια ας δούμε τη θέση της Πορτογαλίας  στον παγκόσμιο χάρτη και τις ενδιαφέρουσες πληροφορίες της σελίδας "η γεωγραφία είναι πολύ κουλ" και, φυσικά, ας συζητήσουμε.

Πατήστε πάνω στην εικόνα για να δείτε τα ταξίδια των Πορτογάλων θαλασσοπόρων.

Δείτε ένα γλυπτό αφιερωμένο στους Πορτογάλους εξερευνητές. Τι σας θυμίζει; Ποιοι μπορεί να είναι; Τι κρατούν στα χέρια τους; Γιατί;

Πρωτεύουσα της Πορτογαλίας είναι η Λισαβόνα. Επιβιβαστείτε στην φοβερή γραμμή 28 του τραμ με οδηγό τον Αμαντέο, αν είστε ντροπαλοί ερωτευμένοι κι αν πιστεύετε στην αγάπη και στα μικρά θαύματα. Ο Αμαντέο, ο ήρωας του βιβλίου και οδηγός του τραμ, θα σας μάθει τα κόλπα του. Δε σας αποκαλύπτουμε άλλα. Όποιος θέλει να μάθει περισσότερα ας διαβάσει το βιβλίο. Πατήστε στην εικόνα για να μάθετε περισσότερα γι' αυτό.

Για να καταλάβετε καλύτερα πώς ο Αμαντέο πετυχαίνει τις μαγικές του κινήσεις, ανεβείτε στο αληθινό τραμ και απολαύστε τη Λισαβόνα μέρα ή νύχτα; Χμ, μέρα και νύχτα!

Η Πορτογαλία γνώρισε δικτατορία όπως και η Ελλάδα. Ο Καετάνο, διαδέχτηκε τον  δικτάτορα Σαλαζάρ. Αν νομίζετε πως η επταετία της Χούντας ήταν μεγάλο διάστημα, τι θα λέγατε αν μαθαίνατε πως η Δικτατορία στην Πορτογαλία κράτησε από το 1926 μέχρι το 1974; Μετρήστε πόσα χρόνια είναι! Κι αν για εμάς η 21 Απριλίου είναι φορτωμένη με δυσάρεστες μνήμες, ο Απρίλης για την Πορτογαλία είναι ο μήνας που αναστήθηκε η Δημοκρατία και μάλιστα με έναν τρόπο που μοιάζει βγαλμένος από μυθιστόρημα. Κι όμως είναι πέρα για πέρα αλήθεια!

Η αποκατάσταση της Δημοκρατίας χρειάστηκε μόλις έξι ώρες ενώ θεωρήθηκε ως η πιο αναίμακτη επανάσταση καθώς υπήρξαν μόλις τέσσερις νεκροί. Ο στρατός δε στάθηκε απέναντι στους πολίτες, όπως στην Ελλάδα, αλλά δίπλα τους και ήταν αυτός που ξεκίνησε την επανάσταση ενάντια στους δικτάτορες. Οι στρατιώτες είχαν στολίσει τις κάνες των όπλων τους με γαρύφαλλα ενώ το πρώτο σύνθημα δόθηκε από ένα τραγούδι που εκπροσωπούσε τη Γιουροβίζιον της Πορτογαλίας το, "Μετά το αντίο" ("E de pois de adeus"). Δείτε το βίντεο για να ακούσετε το τραγούδι αλλά και για να δείτε τις φωτογραφίες και να τις συγκρίνετε με εκείνες της Εξέγερσης  του Πολυτεχνείου. 
Ένα δεύτερο τραγούδι, που ακούστηκε τα ξημερώματα από το κρατικό ραδιόφωνο, έδωσε το σύνθημα για να ξεσηκωθούν οι πολίτες και να βγουν στους δρόμους. Ακούστε το "Γκράντολα, μελαμψή πόλη" ("Grandola, vila morena") από την πιο γνωστή και αγαπημένη τραγουδίστρια της Πορτογαλίας, την Αμάλια Ροντρίγκες. 

Πατήστε πάνω στην εικόνα για να μάθετε περισσότερα για την παράξενη αυτή επανάσταση που σύνδεσε το όνομά της με τα λουλούδια αντί για τις σφαίρες και τα τανκς. 

Οι Πορτογάλοι αγαπούν πολύ τη μουσική. Καθόλου τυχαίο που η επανάστασή τους ξεκίνησε με τραγούδια. Ας δούμε και ας απολαύσουμε ένα ιδιαίτερο μουσικό όργανα που αγαπούν. Θυμάστε το παράξενο, έγχορδο  που έπαιζε ο Λάζαρο, ο μουσικός του δρόμου, στο βιβλίο; Μαντολίνο δεν ήταν αλλά ούτε και κιθάρα θα το έλεγες.

Ε, λοιπόν ο Λάζαρο κάνει τα μαγικά του με μια Πορτογαλική κιθάρα. Ακριβώς σαν κι αυτήν!
​

Τι όμορφη μουσική! Και οι νότες της μας ταξίδεψαν στο επόμενο βιβλίο. "Αμάλια" του Αντώνη Παπαθεοδούλου και της Ντανιέλας Σταματιάδη. Το λατρεύουμε όταν γίνεται αυτό! "Αμάλια" Μα ποια ήταν αυτή η Αμάλια; 

Ένα βιβλίο γεμάτο μουσική, ρυθμό και μουσικότητα. Έχετε πάει ποτέ στη λαϊκή αγορά; Τότε θα ξέρετε καλά για τι σας μιλάμε. Τα ανοιχτά στόματα των μικροπωλητών που διαλαλούν την πραμάτεια τους με τη δυνατή φωνή τους, τα στιχάκια που πλέκουν για να πείσουν τους αγοραστές να προτιμήσουν τον πάγκο τους, ο φωνές που μπλέκονται μεταξύ τους και φτιάχνουν περίεργες συγχορδίες, τα χρώματα κι οι μυρωδιές, όλα αυτά που κάνουν μια αγορά να μοιάζει σαν τόπος μαγικός στα μάτια ενός παιδιού. 

Την Αμάλια ελάχιστα την βλέπουμε  στο πρόσωπο. Την ακολουθούμε όμως καθώς ανοίγει δρόμο ανάμεσα στον κόσμο. Μικρούλα αλλά αποφασισμένη σκαρφαλώνει στα τελάρα και αρχίσει να καλεί τον κόσμο να αγοράσει τα λεμόνια της. Σχεδόν ακούμε τη δυνατή, τραγουδιστή φωνή της  μέσα στο κεφάλι μας και στεκόμαστε κι εμείς μαζί με τον κόσμο που συγκεντρώνεται για να τη ακούσει. Τα γράμματα σ' αυτό το βιβλίο μοιάζουν σαν να έχουν δικό τους  ήχο. Άλλοτε μπάσα και δυνατά, άλλοτε σαν τις τρίλιες ενός πουλιού... Και μπορείς να το διαβάσεις δυνατά, πολύ ΔΥΝΑΤΑ και με ένα σωρό διαφορετικούς τρόπους. 
Πολύ γελάσαμε μ' αυτό ειδικά όταν, τη φωνή της δασκάλας που διάβαζε, σκέπασε η φωνή του πατατά που περνούσε απ' έξω από το σχολείο στον δρόμο. "Μπάμιες" φώναζε η κυρία "Εδώ οι καλές μπάμιες!". "Πατάτες, εδώ οι καλές πατάτες!" φώναζε ο πατατάς! 

Όταν μάθαμε πως ο συγγραφέας της Αμάλια, εμπνεύστηκε την ιστορία του από την Αμάλια Ροντρίγκεζ, τη διάσημη Πορτογαλίδα τραγουδίστρια των fados θέλαμε να γνωρίσουμε κι αυτήν και τη μουσική της. 
Fado, που στα πορτογαλικά σημαίνει μοίρα ή πεπρωμένο, ονομάζεται ένα είδος μουσικής που εντοπίζεται τη δεκαετία του 1820 στην Πορτογαλία, όμως είχε  ρίζες στον 15ο αιώνα, . Η μουσική είναι μελαγχολική, το ίδιο κι οι στίχοι, που συχνά μιλούν για τη θάλασσα ή για τη ζωή των φτωχών. Η μουσική έχει σχέση με την πορτογαλική λέξη saudade, μια από τις δυσκολότερες λέξεις προς μετάφραση: είναι ένα είδος προσμονής, αλλά κι ένα μείγμα νοσταλγίας, λύπης, πόνου, ευτυχίας και αγάπης. Όπως θα έλεγε και η Αμάλια Ροδρίγκεζ «το φάντο είναι η νοσταλγία των ναυτικών που ταξιδεύουν μακριά και πολλές φορές δεν γυρνούν στην πατρίδα».
Το φάντο ερμηνευόταν από μαυροφορεμένους τραγουδιστές και τραγουδίστριες που απεδείκνυαν το καλλιτεχνικό τους ταλέντο, συγκινώντας το ακροατήριο μέχρι δακρύων. Τα βασικά όργανα του φάντο ήταν και παραμένουν η πορτογαλική κιθάρα και μια κλασσική κιθάρα που στην Πορτογαλία αποκαλείται βιόλα. Διαβάστε περισσότερα για την Αμάλια Ροντρίγκεζ πατώντας πάνω στη φωτογραφία της.

Κι ακούστε την να σας τραγουδά τα φάντο της.

​

Και τώρα δέστε τις ζώνες σας και φύγαμε για Πορτογαλία! 

Καλημέρα! Καλό ταξίδι!

Bom Dia! Boa Viagem!