|
 Τον τελευταίο καιρό ξεκινούσαμε ή τελειώναμε τη μέρα μας με ένα ποίημα. Γνωρίσαμε πολλούς ποιητές και ποιήτριες, αναζητήσαμε ο καθένας το προσωπικό του μονοπάτι ανάμεσα στις λέξεις, δώσαμε το δικό μας νόημα κι έπειτα μοιραστήκαμε όσα νιώσαμε, όσα σκεφτήκαμε, όσα φανταστήκαμε. Ένα ποίημα δε φτάνει να το διαβάσεις μοναχά μια φορά. Χρειάζεται πολλές πολλές αναγνώσεις ώσπου να σιγουρευτείς πως έχει βρει τη θέση του μέσα στην ψυχή ή το μυαλό σου. Μερικά ποιήματα είναι ακριβώς όπως τα προβλήματα των Μαθηματικών. Με την πρώτη ανάγνωση νομίζεις πως δεν καταλαβαίνεις τίποτα. Μα όσο τα διαβάζεις ξανά και ξανά σου έρχεται στο μυαλό η λύση, κάποιες φορές μάλιστα οι λύσεις είναι πολλές. Κάποιες φορές ακούς απο άλλους λύσεις που εσύ δεν είχες σκεφτεί. Αυτή είναι τελικά και η μαγεία της ποίησης: να βλέπεις πόσο διαφορετικά συνομιλεί το ποίημα με τον κάθε άνθρωπο που το διαβάζει. Κάποιοι ποιητές ήταν μακριά, όπως η Brikena Ghisto που ήταν στην Αθήνα, ο Μιχάλης Μελαχροινούδης που ήταν στη Χίο, η Anita Gorman στην Αμερική. Άλλοι πάλι ήταν πολύ κοντά μας όπως η Ειρήνη Παραδεισανού και ο Γεώργιος Αναστασάκης. Καλέσαμε την Ερήνη Παραδεισανού στην τάξη μας και μιλήσαμε για την ποίηση. Είχαμε ετοιμάσει ένα ερωτηματολόγιο για ποιητές και ποιήτριες. Αν είστε ή αν νιώθετε ποιητές και ποιήτριες, δοκιμάστε να απαντήσετε στις ερωτήσεις μας κι εσείς. Οι ερωτήσεις μας ταξίδεψαν στη Χίο και στην Αθήνα και οι απαντήσεις γύρισαν πίσω σ'εμάς πολύ γρήγορα. Ευχαριστούμε πολύ πολύ Brikena Ghisto, Μιχάλη Μελαχροινούδη και Γιώργο Αναστασάκη! Είχε πολύ ενδιαφέρον καθώς σχεδόν όλοι συμφωνούσαν σε πολλά πράγματα όπως ας πούμε πως το να φτιάχνεις ποιήματα δεν είναι και δε θα μπορούσε να είναι δουλειά, είναι μια βαθιά εσωτερική ανάγκη. Ή ότι ο δρόμος της ποίησης είναι ένας δρόμος που σε βρίσκει, δεν τον βρίσκεις. Σε άλλα θέματα πάλι διαφωνούσαν αφού ο κάθε ποιητής και ποιήτρια ακολουθεί το δικό του προσωπικό μονοπάτι ακριβώς όπως κάνει και κάθε αναγνώστης και αναγνώστρια. Μπορεί κάποιος να είναι ποιητής και να μην το ξέρει; Ε, λοιπόν ναι! Μπορεί! Κι εμείς το διαπιστώσαμε χάρη σε ένα βιβλίο που ερωτευτήκαμε με την πρώτη ματιά! Μιλά για ένα ποίημα που γιατρεύει... ψάρια! Αφού το διαβάσαμε γράψαμε στα γνωστά μικρά χρωματιστά χαρτάκια μας τι είναι ποίηση για καθέναν και καθεμιά από εμάς. Δε θα το πιστέψετε αλλά διαπιστώσαμε πως όλοι και όλες κρύβουμε μέσα μας μια ποιητική φλέβα. Ενώσαμε τις σκέψεις και τις ιδέες μας και φτιάξαμε το πρώτο μας συλλογικό ποίημα! Σας το αφιερώνουμε!  Πού ξέρετε; Ισως όλον αυτόν τον καιρό να σπέρναμε τους σπόρους που θα μεγαλώσουν και θα ανθίσουν μέσα στους επόμενους ποιητές και ποιήτριες. Κι ίσως κάποιοι από αυτούς να μιλάνε στα παιδιά μιας τάξης του μέλλοντος και να τους περιγράφουν όσα ζούμε εμείς σήμερα!
0 Comments
Μιλήσαμε πολυ για τα δέντρα φέτος, διαβάσαμε βιβλία, ζωγραφίσαμε, γράψαμε και συγγράψαμε. Τα επισκεφτήκαμε στην τάφρο των Ενετικών τειχών, τα αγκαλιάσαμε, αφουγκραστήκαμε την καρδιά τους, τα αγκαλιάσαμε, ξαπλώσαμε και διαβάσαμε κάτω από τη σκιά τους, αφεθήκαμε να νιώσουμε τις ρίζες τους να διακλαδίζονται βαθιά κάτω από το χώμα που πατάμε, να επικοινωνούν, να κουβαλούν μηνύματα άηχα για τα δικά μας αυτιά. Κάναμε τη δική μας παρέμβαση στο πάρκο κι ελπίζουμε να βρούμε μιμητές κι ακόλουθους. Το σίγουρο είναι πως τα παιδιά θέλουν και μπορούν. Οι μεγάλοι όμως; Διαβάσαμε την ιστορία της Τζούλια, μιας νεαρής ακτιβίστριας, που για 734 μέρες έζησε πάνω σε μια τεράστια σεκόγια στην προσπάθειά της να τη σώσει. Μπήκαμε στη θέση της νεαρής κοπέλας, Τι σκεφτόταν, τι φοβόταν, τι έλπιζε, τι ονειρευόταν; Πώς ένιωσε όταν κατέβηκε πια από το δέντρο που είχε δέσει τη ζωή της μαζί του; Μπήκαμε στη θέση του δέντρου; Γίναμε ή φωνή του. Μπήκαμε στη θέση των υλοτόμων. Τι επιδίωκαν; Τι είχε γι΄αυτούς τη μεγαλύτερη σημασία; Πώς έβλεπαν τη Τζούλια και τον αγώνα της; Γράψαμε αφού είδαμε τα πράγματα από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Την ώρα της Αγνωστης Ορθογραφίας γράψαμε ένα ποίημα του αγαπημένου μας Αργύρη Χιόνη (Όταν τα δέντρα μισήσουν την αχαριστία των ανθρώπων , Η φωνή της σιωπής, εκδόσεις Νεφέλη ) Θα 'ρθει μια μέρα που τα δέντρα θα μισήσουν την αχαριστία των ανθρώπων και θα σταματήσουν να παράγουν ίσκιο, θροΐσματα κι οξυγόνο. Θα πάρουνε τις ρίζες τους και θα φύγουν. Μεγάλες τρύπες θα μείνουνε στη γη εκεί που ήταν πριν τα δέντρα. Όταν οι άνθρωποι καταλάβουνε τι έχασαν, θα πάνε και θα κλάψουνε πικρά πάνω απ’ αυτές τις τρύπες. Πολλοί θα πέσουν μέσα. Τα χώματα θα τους σκεπάσουν. Κανείς δεν θα φυτρώσει. Το συζητήσαμε, φτιάξαμε στο μυαλό μας εικόνες και σκεφτήκαμε με ποιούς άλλους τρόπους θα μπορούσαμε να το εκφράσουμε. Με δημιουργική γραφή, θέατρο και αυτοσχεδιασμό, φωτογραφία, παγωμένη εικόνα, μουσική εικαστικά, χορό... Δε χρειαζόμαστε θρανία και καρέκλες για να κάνουμε μάθημα. Μάθημα είναι η τέχνη, η ζωή! Πώς μπορούμε να εκφράσουμε το κείμενό του με κίνηση, με μουσική; Ποιο είδος μουσικής θα ταίριαζε; Αφού ακούσαμε πολλά συναποφασίσαμε για το soundtrack. Φτιάξαμε το σενάριο, τις σκηνές, επιλέξαμε ρόλους, αυτοσχεδιάσαμε. * Σκηνή πρώτη Τα δέντρα μόνα τους https://www.youtube.com/watch?v=2G8LAiHSCAs Σκηνή δεύτερη Άνθρωποι και δέντρα συνυπαρχουν αρμονικά. Παιδιά παίζουν, διαβάζουν, χορεύουν ανάμεσα στα δέντρα. https://www.youtube.com/watch?v=bStwaOGxy_Q Σκηνή τρίτη Άνθρωποι ειβάλλουν στο δάσος, κόβουν και καίνε τα δέντρα, πετούν σκουπίδια. Τα δέντρα πέφτουν, οι άνθρωποι απομακρύνονται. https://youtu.be/anaGzzX8P7E Σκηνή τέταρτη Τα δέντρα φεύγουν από τη σκηνή. Στη θέση τους κάποιοι αφήνουν σκούρα υφάσματα για τρύπες και φεύγουν. https://youtu.be/cefCdPe-U0Y Σκηνή Πέμπτη Οι άνθρωποι επιστρέφουν, κλαίνε πάνω από τις άδειες τρύπες. Κάποιοι πέφτουν μέσα και οι άλλοι τους σκεπάζουν. Σιγά σιγά σηκώνονται όλοι και φεύγουν από τη σκηνή. https://www.youtube.com/watch?v=aBus9kaSzYQ Κι αφού το κάναμε όλοι μαζί, το δοκιμάσαμε και σε μικρότερες ομάδες. Ένα δέντρο, ένας άνθρωπος κι ένας αφηγητής. Νιώσαμε τη διαφορετική δυναμική, τη διαφορετική συνεργασία. Ξεκινάμε με μια ιδεοθύελλα για ζέσταμα! Εσάς τι σας έρχεται στο μυαλό όταν ακούτε τη λέξη "οικογένεια";  Συζητήστε για τις δικές σας οικογένειες. Αρχικά μοιάζουν πολύ αλλά όσο προχωράει η συζήτηση θα εκπλαγείτε από το πόσο πολύ διαφέρουν. Καμία οικογένεια δε μοιάζει με την άλλη. Για ην ακρίβεια διαφέρουν μεταξύ τους όσο η οικογένεια Ίνγκαλς από την οικογένεια Άνταμς. Είναι και οι δύο παλιές, πολύ παλιές κι ας τις βλέπετε τώρα εσείς για πρώτη φορά στις οθόνες σας. Όσο όμως κι αν διαφέρουν οι οικογένειες μεταξύ τους, έχουν κάποια κοινά στοιχεία. Ανακαλύψτε τα και συζητήστε γι'αυτά αφού κάνετε κλικ στην εικόνα. Πώς ήταν άραγε η πρωτόγονη οικογένεια; Πώς έχει αλλάξει από τότε μέχρι σήμερα; Γιατί; Πώς επηρεάζει τον θεσμό της οικογένειας η γεωγραφική θέση, η φυλή, η θρησκεία, οι οικονομικές και οι κοινωνικές συνθήκες; Υπάρχουν πράγματα που έχουν παραμείνει ίδια; Ποιοι δεσμοί ενώνουν τους ανθρώπους μιας οικογένειας; Μπορούμε να μιλάμε για οικογένεια αν δεν υπάρχουν δεσμοί αίματος; Τι χρειάζεται να έχει μια οικογένεια για να λειτουργεί σωστά; Πώς φαντάζεστε την οικογένεια του μέλλοντος; Πόσο θα μοιάζει και πόσο θα διaφέρει από τη σημερινή;  Στο "πιο μεγάλο βιβλίο για τις οικογένειες" της Mary Hoffman και του Ros Asquith από τις εκδόσεις Ίκαρος μπορείτε να δείτε ένα σωρό διαφορετικές οικογένειες. Πόσο μοιάζουν και πόσο διαφέρουν από τη δική σας; Αφού ο καθένας και η καθεμία από εμάς έχουμε δικαίωμα στη διαφορετικότητα και την αποδοχή, θα μπορούσε να ισχύει το ίδιο και για τις οικογένειες; Το γνωρίζετε πως το δικαίωμα κάθε παιδιού να έχει μια οικογένεια που το φροντίζει και το αγαπά είναι θεσμοθετημένο από το ΟΗΕ; Διαβάστε ένα απόσπασμα από εξαιρετικό βιβλίο "Εχω δικαίωμα; Εχω δικαίωμα!" του Πάνου Χριστοδούλου και της Στέλλας Στεργίου από τις εκδόσεις Μικρή Σελήνη. Και μετά διαβάστε όλο το βιβλίο! Αν ένα παιδί δεν έχει οικογένεια ή οι βιολογικοί του γονείς δεν μπορούν να το φροντίσουν τι μπορεί να γίνει; Διαβάστε τη "μεγάλη περιπέτεια του Μίλτου" του Βαγγέλη Ηλιόπουλου και του Κωστή Παπαθεοδώρου για να μάθετε τι είναι η αναδοχή. Γνωρίστε πολλές οικογένειες, και την ανθρώπινη ανάμεσα σε αυτές, στο πολύ όμορφο βιβλίο των εκδόσεων Καπόν "Άγρια οικογένεια". Φανταστείτε πως είστε μέσα στο δάσος την εποχή των δεινοσαύρων. Ένα περίεργο στην όψη αυγό κατρακυλάει μέσα στη νύχτα από τη φωλιά του χωρίς να το πάρει χαμπάρι κανείς. Ένα αλλόκοτο πλάσμα ψάχνει τους βιολογικόύς γονείς του με αγωνία. "Είμαι παιδί σας;" ρωτά όποιον βρίσκει στον δρόμο του αλλά απάντηση δεν παίρνει. Το μόνο σίγουρο είναι πως δε μοιάζει με κανέναν από όσους συναντά.  Μάλλον ήρθε η ώρα να γνωρίσουμε τη Φτερωτή, έναν μικρό πτεροδάκτυλο, που κλαίει μόνος του στην άκρη του δάσους. Η Φτερωτή έχει χάσει τους βιολογικούς της γονείς. Έχει την τύχη να τεκνοθετηθεί *από μια πολύ αγαπημένη οικογένεια, μια family of choice. Η Φτερωτή μεγαλώνει με αγάπη και αποδοχή σε ένα περιβάλλον που της παρέχει ασφάλεια μέχρι να έρθει η ώρα να πάει σχολείο. Και τότε αρχίζουν τα προβλήματα καθώς το κλειστό σύστημα της οικογένειάς της, όσο επιτυχημένο και λειτουργικό κι αν είναι έρχεται αντιμέτωπο με τα κοινωνικά στερεότυπα. Η διαφορετική οικογένεια της Φτερωτής δε γίνεται αποδεκτή από τις οικογένειες των άλλων παιδιών. Δε φτάνει που δεν ξέρει κανείς από πού κρατάει η σκούφια της, που δε μοιάζει με τους γονείς της, έχει και τρεις μπαμπάδες! Πού ξανακούστηκε αυτό; Το οικογενειακό της σύστημα κλονίζεται καθώς η Φτερωτή περνά από τη λύπη στον θυμό κ, αποκλεισμένη σπό τους συμμαθητές της (στην πραγματικότητα από τους γονείς των συμμαθητών της). Οι τρεις μπαμπάδες της, ο μπαμπάς Δεινόσαυρος, ο μπαμπάς Πλατύποδας και ο μπαμπάς Φίδι, κάνουν ό,τι μπορούν για να τη βοηθήσουν. Η ιδέα για ένα πάρτυ στο ποτάμι μοιάζει ιδανική! Όλοι πέφτουν με τα μούτρα στη δουλειά μέχρι που, την ώρα του πάρτυ, ο μόνος καλεσμένος που αποδέχεται την πρόσκληση είναι ο Βίκτωρας ο βάτραχος που έρχεται μαζί με τη μαμά του. Στις πέντε ακριβώς έφτασαν ο Βίκτωρας, ο βάτραχος, και η μαμμά του. "Σ' ευχαριστώ που με κάλεσες, λέει ο Βίκτωρας. Τα άλλα παιδιά στην τάξη δε μου μιλάνε επειδή δεν έχω μπαμπά" είπε στη Φτερωτή. Τι περίεργο... εμένα δε μου μιλάνε επειδή έχω τρεις. Τελικά το πάρτι ξεκινάει με λίγους και καλούς. Κι όσο περνάει η ώρα όλο και περισσότεροι ξεσηκώνονται κι έρχονται και το γλέντι φουντώνει! Τελικά η οικογένεια της Φτερωτής δεν ήταν και τόσο διαφορετική από όσο πίστευαν στην αρχή... Κάπως έτσι δεν γίνεται και στην πραγματική ζωή όταν αφηνόμαστε να γνωρίσουμε κάποιον χωρίς στερεότυπα και προκαταλήψεις;  Κι επειδή πάρτι χωρίς μουσική και χορό δε γίνεται... πατήστε πάνω στην εικόνα για να τραγουδήσετε και να χορέψετε.  Μπορείτε ακόμη να οργανώσετε ένα debate όπως αυτό που μας ετοίμασε η συγγραφέας του "Πάρτι στο ποτάμι", Χριστίνα Αποστολίδη, όταν ήρθε στο Βιβλιοδρόμιο. Αφού χωριστείτε τυχαία σε ομάδες, έχετε ακριβώς δέκα λεπτά στη διάθεσή σας για να βρείτε πέντε επιχειρήματα για να πάτε ή να μην πάτε στο πάρτυ. Δεν είναι κι εύκολο να μπείτε στη θέση του άλλου, κυρίως όταν διαφωνείτε μαζί του αλλά είναι σίγουρα πολύ ενδιαφέρον. Ανοίγει το μυαλό, διευρύνει τη σκέψη, αφήστε που προικίζει με εξαιρετικές δεξιότητες δημόσιου διαλόγου όσους και όσες από εσάς πρόκειτα να ασχοληθούν με τη δικηγορία ή την πολιτική αλλά και όλους τους εκκολαπτόμενους ενεργούς πολίτες! Στη συνέχεια η μυστική ψηφοφορία θα αναδείξει τα πιο πειστικά επιχειρήματα!  ΝΑΙ Θα περάσουμε πολύ ωραία Θα κάνουμε καινούργιους φίλους Είναι μια ξεχωριστή οικογένεια κι αυτό είναι ωραίο Είναι αγένεια να μην πηγαίνουμε σε ένα πάρτι που μας έχουν καλέσει. Θα στεναχωρήσουμε την Φτερωτή. Έχουν ετοιμάσει πολλά πράγματα με πολύ κόπο. Θα φάμε φαγητά και τούρτα. ΟΧΙ Δεν ξέρουμε τι φαγητά τρώνε. Κι αν δε μας αρέσουν; Η Φτερωτή δε μοιάζει με τους γονείς της γιατί είναι τεκνοθετημένη. Πού ξέρουμε από που κρατάει η σκούφια της; Είναι διαφορετική οικογένεια κι έχει τρεις μπαμπάδες. Τι σόι οικογένεια είναι αυτή; Μπορεί να είναι επικίνδυνη. Οι κανονικές οικογένειες έχουν μία μαμά κι έναν μπαμπά. Αφού οι μπαμπάδες μας δεν θέλουν να κάνουν παρέα με τους μπαμπάδες της Φτερωτής πώς θα κάνουμε εμείς; Και η κάλπη απεφάνθη! Η απόφαση της συντριπτικής πλειοψηφίας είναι... ΝΑΙ! Μπορείτε ακόμα να ζωγραφίσετε ή να φτιάξετε όλοι μαζί τη φιλόξενη ομπρέλα της οικογένειας. Στη σελίδα Another tale by Christina Apostolidi μπορείτε να βρείτε περισσότερες ιδέες.  Κι αν είστε μερακλήδες όπως οι αρχιτεκτόνισσες του Δ2, μπορείτε να φτιάξετε μια μακέτα εμπνευσμένη από το βιβλίο! Μπορείτε βέβαια να τη φτιάξετε και με τη μαμά ή τον μπαμπά σας στο σπίτι όπως έκανε ο Κωνσταντίνος με τη μαμά του! * Οι Βιβλιοφαγοι της Τετάρτης μας επεσήμαναν πως προτιμούν να χρησιμοποιούμε τη συγκεκριμένη λέξη καθώς η λέξη "υιοθετώ" δε θεωρούν πως είναι ακριβής δεδομένου ότι η Φτερωτή δεν είναι υιός αλλά θυγατέρα.
Το πρώτο βιβλίο της διαδρομής μας ήταν "Το μαντίλι με τα τριαντάφυλλα" της Αλεξάνδρας Μητσιάλη. Όπως πάντα παρατηρήσαμε προσεχτικά το εξώφυλλο. Μοιραστήκαμε απορίες, υποθέσεις, διαπιστώσεις,
Ποια είναι τα δύο κορίτσια;
Τι σχέση έχουν μεταξύ τους; Μοιάζουν πολύ αγαπημένες. Είναι άραγε συγγενείς ή φίλες; Πού πάνε τα κορίτσια; Από πού έρχονται; Γιατί η καθεμιά κρατάει μια κούκλα που μοιάζει με τη φίλη της; Η μία φαίνεται από τα ρούχα της να είναι πιο πλούσια ενώ η άλλη είναι ντυμένη πιο φτωχικά. Μήπως είναι από διαφορετικές χώρες, από διαφορετικούς πολιτισμούς; Νομίζω κάτι τέτοιο δείχνουν τα ρούχα τους. Είναι αληθινή η ιστορία τους ή τη φαντάστηκε η συγγραφέας; Κι αν τη φαντάστηκε, από πού εμπνεύστηκε; Πού βρίσκεται αυτό το μέρος; Υπάρχει στ'αλήθεια ή είναι στη φαντασία της εικονογράφου και της συγγραφέα; Είναι στην Ελλάδα ή σε άλλη χώρα; Μοιάζει αλλά και δε μοιάζει με την Ελλάδα. Θα μου άρεσε να ζω εκεί. Έχει ράγες, μάλλον περνάει τρένο από εκεί. Μα δίπλα στη θάλασσα; Τι ωραία που είναι! Τι όμορφα χρώματα που έχει ο ουρανός και η θάλασσα! Μοιάζει να είναι ανατολή ή δύση... Το εξώφυλλο μοιάζει με παλιά φωτογραφία, από αυτές που έχουν κιτρινίσει με τον καιρό.
Ύστερα ήρθε η ώρα να ανοίξουμε το βιβλίο. Μαγευτήκαμε από το κείμενο αλλά και τις εικόνες της Θέντας Μιμηλάκη. Με όσες λέξεις δε γνωρίζαμε φτιάξαμε ένα εικονολεξικό για να τις θυμόμαστε.
Σταθήκαμε πολύ στις εικόνες. Τις διαβάζαμε παράλληλα με το κείμενο. Όπως εδώ:
«Κυρία, κοιτάξτε μια μεγάλη αντίθεση! Κάτι θα γίνει σ´αυτό το κεφάλαιο. Ο τίτλος είναι «Η παραμονή της γιορτής» αλλά η εικόνα δίπλα δε μοιάζει καθόλου γιορτινή. Το σπίτι είναι σκοτεινό και η θάλασσα σχεδόν μαύρη. Οι δουλειές έχουν μείνει στη μέση ενώ θα έπρεπε να είναι όλα έτοιμα για τη γιορτή. Νομίζω ότι έχει χυθεί ζάχαρη στο τραπέζι και κανείς δεν τη μάζεψε.
Η μαμά της Αριστούλας έχει γυρισμένη την πλάτη και δε φαίνεται τον πρόσωπο της αλλά διαβάζει κάτι με πολλή προσοχή. Πρέπει να είναι πολύ σημαντικό για να έχει αφήσει τις δουλειές της.»
Ή εδώ που αναλάβαμε ως αποστολή για το σαββατοκύριακο να ψάξουμε για τα χαγιάτια του Ηρακλείου. Δεν είχαμε προσέξει ποτέ πόσα πολλά είναι. Το Ηράκλειο είναι ένας τόπος όπου Έλληνες και Τούρκοι έζησαν μαζί για αιώνες, άλλοτε αρμονικά άλλοτε με σκοτωμούς κι επαναστάσεις. Κι όταν η Συνθήκη της Λωζάνης σφράγισε τις μοίρες των ανθρώπων, χιλιάδες Τουρκοκρητικοί, ακολουθώντας την αντίστροφη διαδρομή από εκείνη των Μικρασιατών, ξεριζώθηκαν από τον τόπο που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν, τον τόπο όπου είχαν θαμμένους τους νεκρούς τους, για να πάνε σε ένα μέρος ξένο όπου θεωρούνταν ανεπιθύμητοι.
Είδαμε την εικονογράφηση της Θέντας Μιμηλάκη παράλληλα με τα έργα του Jacob Lawrence από τη σειρά Migrant series στο Μουσείο Νέας Υόρκης αλλά και παλιότερες χειροτεχνίες των παιδιών στο Βιβλιοδρόμιο με θέμα την τρέχουσα προσφυγική κρίση. Συγκρίναμε τις τεχνικές που χρησιμοποίησαν οι δημιουργοί.
"Τους πρόσφυγες τους βλέπουμε πάντα από μακριά. Δε φαίνονται τα πρόσωπά τους, οι εκφράσεις τους. Δεν ξέρουμε τίποτα για αυτούς, αν είναι μικροί ή μεγάλοι, άντρες ή γυναίκες . Για να μάθουμε ποιοι είναι χρειάζεται να τους κοιτάξουμε από κοντά, να γνωρίσουμε την προσωπική τους ιστορία που χάνεται ανάμεσα στις άλλες στη μεγάλη εικόνα της Ιστορίας. Σαν να κάνουμε ζουμ στα πρόσωπα σε μια μακρινή φωτογραφία. Ακριβώς όπως έγινε στο βιβλίο "Η Αλίκη που βρήκε το όνομά της" αλλά και με τα παιδιά που ήρθαν πρόσφυγες από άλλες χώρες στην τάξη και στο σχολείο μας."
Άλλοτε πάλι ψάξαμε για τις αληθινές εικόνες στις οποίες στηρίχτηκε η εικονογράφος και αναζητήσαμε πληροφορίες στο διαδίκτυο όπως κάναμε με το "ηχοτοπίο των Τσετών"
«…Από το βάθος του δρόμου ακούγεται ποδοβολητό. Οπλές αλόγων που χτυπούνε μ’όλη τους τη δύναμη το λιθόστρωτο κι ο καλπασμός τους αναρριχάται στους τοίχους των σπιτιών κι αντηχεί από κει ψηλά εκκωφαντικά στ’ αυτιά των ανθρώπων. … Τώρα τ’άλογα γίνονται ορατά στην κατεβασιά του δρόμου, καφετιά, γιγαντόκορμα, με χαίτες που ανεμίζουνε στον καπνισμένο άερα και ρουθούνια που ανοιγοκλείνουνε υγρά. Πάνω τους μεγαλόσωμοι αρματωμένοι άνθρωποι κρατούν στα χέρια τους γυμνές καμπυλωτές σπάθες κι ουρλιάζουνε λέξεις ακατανόητες» Κλείσαμε τα μάτια και φτιάξαμε μέσα στο μυαλο μας το ηχοτοπίο της σκηνής της εφόδου των Τσετών. Οι Τσέτες (τουρκ. συμμορίτες) ήταν Μουσουλμάνοι καταδικοι, οπλισμένοι άτακτοι ληστές που δρατηστιοποιούνταν στη Μικρά Ασία από την περίοδο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ιδιαίτερα κακόφημοι άνθρωποι, υπευθυνοι για αμέτρητες βιαιοπραγίες σε βάρος αμάχων Χριστιανών Αρμενίων και Ελλήνων κατά τη δεκαετία 1910-1920 δρούσαν με την ανοχή της τουρκικής χωροφυλακής. Συχνά πήγαιναν μπροστα από τόν επίσημο κεμαλικό στρατό για να μην κατηγορηθεί ο τελευταιος για τις θηριωδίες τους. Πηγές: Wikipedia και το ντοκιμαντέρ της Βούλας Νεονάκη «Μικρά Ασία-Κρήτη, ένα ταξίδι προσφυγιάς» 
Το πρώτο βιβλίο της σκυταλοδρομίας μας ήδη μας γέμισε συναισθήματα και μας βοήθησε να διατυπώσουμε τα πρώτα γιατί. Πάνω στα ερωτήματά μας θα στηρίξουμε την έρευνά μας. Με κάθε βιβλίο που θα διαβάζουμε θα συμπληρώνουμε κι ένα κομμάτι του παζλ της μεγάλης εικόνας. Η Αριστούλα και η Αϊσέ, όπως και τόσοι άλλοι Τούρκοι και Έλληνες, βρέθηκαν τυχαία μέσα στη δίνη της Ιστορίας. Ποιοι ήταν όμως αυτοί που κινούσαν τα νήματα; Ποια ήταν η επίσημη Ιστορία που συμπαρέσυρε στο διάβα της τις προσωπικές ιστορίες αμέτρητων ανθρώπων;
Δώσαμε το δικό μας τέλος στην ιστορία των δύο κοριτσιών, αφού χωριστήκαμε σε ομάδες. Κάθε ομάδα παρουσίασε τη δική της εκδοχή με δραματοποίηση. Οι περισσότερες ομάδες, εκτός από μία, βρήκαν τρόπο να σώσουν τα δυο κορίτσια. Τις είδε ο μπαμπάς της Αϊσέ και έπεισε τους Τσέτες να τις αφήσουν, πέρασαν τρέχοντας, πιασμένες χέρι χέρι προς την προκυμαία του Και, κάποιος τρόμαξε το άλογο του Τσέτη και τους έδωσε χρόνο για να φύγουν. Η τελευταία ομάδα επέλεξε τα δυο κορίτσια να πεθάνουν αγκαλιασμένα, για να είναι μαζί στον θάνατο όπως ήταν και στη ζωή. Είδαμε ένα δεκάλεπτο ντοκιμαντέρ κι ένα animation για την καταστορφή της Σμύρνης. Είδαμε εικόνες και διαβάσαμε για τις γειτονιές της κοσμοπολίτισσας Σμύρνης, όπως ήταν πριν από τη φωτιά. Ύστερα πήραμε ρόλους και συνθέσαμε μια δική μας εικόνα στην ειρηνική Σμύρνη. Περπατήσαμε στην προκυμαία του Και, χαιρετήσαμε φίλους και γνωστούς, δώσαμε τα χέρια, υποκλιθήκαμε με χάρη βγάζοντας το καπέλο μας. Κάναμε τη σκηνή παγωμένη εικόνα. Κι έπειτα κάναμε το ίδιο για τη φλεγόμενη Σμύρνη την ώρα της καταστροφής.
Συνεχίσαμε το οδοιπορικό μας στη Σμύρνη με το βιβλίο της Ιωάννας Μπαμπέτα και της Άρτεμης Πρόβου "Αντίο, Σμύρνη". Γνωρίσαμε τον Λευτέρη και τον καρδιακό του φίλο, τον Ασλάν.
Μας γύρισαν πίσω τρία χρόνια, στα 1919. Ανεμίσαμε τα ελληνικά σημαιάκια μας μαζί με τον Λευτέρη και παρακολουθήσαμε ενθουσιασμένοι την παρέλαση του ελληνικού στρατού. Λίγο πιο πέρα η γιαγιά της Αριστούλας συγκινημενη αγκάλιαζε τη γιαγιά του Λευτέρη. Οι μπαμπάδες των παιδιών παραδίπλα συζητούσαν και τα μουστάκια τους χαμογελούσαν. Ο Λευτέρης και η Αριστούλα δεν έβλεπαν την ώρα να συναντήσουν την Αϊσέ και τον Ασλάν να τους διηγηθούν όσα σπουδαία διαδραματίζονταν μπροστά στα μάτια τους! Νιώσαμε την αγωνία και τον φόβο τους όταν η οικογένεια του Λευτέρη προσπάθησε να διαφύγει από τη Σμύρνη. Βρεθήκαμε ξανά στην προκυμαία μέσα στη φωτιά κι ανασάναμε με ανακούφιση όταν μπήκαν στο καϊκι του μπαμπά του Ασλάν. Δεν προλάβαμε ούτε ματιά να ρίξουμε τριγύρω μήπως και δούμε την οικογένεια της Αριστούλας. Ισως να είχαν φύγει νωρίτερα, ίσως να μην τα κατάφεραν...ποιος ξέρει... Η Σμύρνη ήταν για εμάς ήδη τόπος οικείος. Είχαμε ακούσει τόσες φορές τις καμπάνες της Αγίας Φωτεινής κι άλλες τόσες τη φωνή του μουεζίνη να καλεί τους πιστούς σε προσευχή, είχαμε χαζέψει τις καμήλες να περνούν από τη γέφυρα των καραβανιών, είχαμε αγναντέψει το σούρουπο στην προκυμαία να βάφει τη θάλασσα κόκκινη. 
Κι όσο περνούσε ο καιρός τη γνωρίζαμε ακόμα καλύτερα. Ξεθαρρεύαμε και κάναμε μεγάλες βόλτες πέρα από την Ευρωπαϊκή οδό. Περνούσαμε την Αγορά και την Ευαγγελική Σχολή και αράζαμε νωχελικά κάτω από τα πλατάνια στη γέφυρα των καραβανιών, αφήναμε τη ματιά μας να ξεκουραστεί στη θέα απο τη Μπέλα Βίστα και νανουριζόμαστε με τους ήχους της πόλης και τις φωνές των ανθρώπων της, φωνές ανάκατες, μπερδεμένες μα τόσο αρμονικά συνταιριασμένες σαν σε πολύτιμο κι εύθραυστο υφαντό.
Χάρη στο βιβλίο της Μαριάννας Κουμαριανού και του Φίλιππου Φωτιάδη "Δέλτα όπως Διδώ Μικρασιατικές μνήμες" οι γειτονιές της Σμύρνης ξεδιπλώνονταν ολοζώντανες μπροστά μας. Γέμιζε η τάξη μυρωδιές και χρώματα... 
Ακούσαμε το βιβλίο "Η Μυρτώ και η Σμύρνη των θαυμάτων" από τη Βάσια Χατζηγιαννάκη και την αγαπημένη μας ραδιοφωνική εκπομπή "10 λεπτά ακόμη"
Αφήσαμε τα βιβλία, τους συγγραφείς και τους εικονογράφους τους, να συνομιλούν μεταξύ τους σαν γνώριμοι παλιοί που συμπλήρωναν ο ένας τις αναμνήσεις του άλλου άλλοτε με μια γλυκιά νοσταλγία κι άλλοτε με έναν πόνο που γινόταν κόμπος στο λαιμό και λυγμός.
Ήρθε η ώρα για να γνωρίσουμε τη Φιλιώ, Χαϊδεμένου, τη Μικρασιάτισσα γιαγιά, να ακούσουμε από το ίδιο της το στόμα όσα έζησε η ίδια. Ανάμεσα στους μυθιστορηματικούς ήρωες η Διδώ Σωτηρίου παρέδωσε τη σκυτάλη στη Φιλιώ... 
Είδαμεένα ντοκιμαντέρ που μιλούσε για τη ζωή της και περιηγηθήκαμε διαδικτυακά στο Μουσείο Μικρασιατικού Ελληνισμού Φιλιώ Χαϊδεμένου στη Νέα Φιλαδέλφεια Αττικής.
Είδαμε το Μνημείο Μικρασιατικής Καταστορφής στη Νέα Φιλαδέλφεια που με τόση πίστη και αφοσίωση βοήθησε να φτιαχτεί. Μάλιστα έφερε η ίδια χώμα από την πατρίδα της, το Αϊδίνι, για να το εναποθέσει στο θεμέλιωμά του. Έπειτα είδαμε και συζητήσαμε για το μνημείο Μικρασιατικού Ελληνισμού που βρίσκεται στη λεωφόρο Ιωνίας στην πόλη μας, το Ηράκλειο.
Πριν περάσουμε στο επόμενο βιβλίο είδαμε κάποιους χάρτες που ήταν πολύ διαφορετικοί από εκείνον που έχουμε στην τάξη και συζητήσαμε γι' αυτούς. Διαβάσαμε τη φράση "Η Ελλάδα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών". Ψάξαμε να τις βρούμε. Μα πότε ήταν η Ελλάδα τόσο μεγάλη; Είναι αληθινοί οι χάρτες; Ποιος είναι αυτός ο άντρας που υπάρχει και στους δυο;
Ήδη πια είχαν μαζευτεί πολλές απορίες. Το μυαλό μας ήταν γεμάτο ερωτήσεις που έψαχναν για απαντήσεις. Ήρθε η ώρα για την Ιστορία πίσω από τις ιστορίες. Όμως να που και το επόμενο βιβλίο με ερωτήσεις ξεκίνησε...
Αν θέλετε, μπορείτε να το κάνετε όπως εμείς! Οχι, όχι, μη βιαστείτε να ανοίξετε αμέσως το βιβλίο! Πάρτε χαρτί και μολύβι, παρατηρήστε καλά την εικόνα και γράψτε πρώτα τι βλέπετε. Παρατηρήστε όσες περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε. Δείτε τα χρώματα, τις γραμμές, τις σκιές.
Έπειτα καταγράψτε όσα ερωτήματα σας έρχονται στο μυαλό κοιτάζοντας την εικόνα του Χρήστου Κούρτογλου. Μη σταματήσετε στα δυο. Σκεφτειτε κι άλλα. Στο τέλος καταγράψτε τις υποθέσεις σας. Τι νομίζετε. Οι υποθέσεις σας στην πραγματικότητα μπορούν να είναι οι απαντήσεις σε κάποια από τα ερωτήματά σας.Στην πραγματικότητα τώρα δουλεύετε μια πολύ ενδιαφέρουσα τεχνική, το see think wonder. Αν μπορείτε να το κάνετε μαζί με έναν φίλο ή μια φίλη σας ακόμα καλύτερα. Αν μπορείτε να το κάνετε με τα παιδιά σας τέλεια! Αν το κάνετε στην τάξη δοκιμάστε το “think pair share”. Τα παιδιά σκέφτονται πάντα πολλή περισσότερα από εμάς τους μεγάλους που τα βλέπουμε όλα πίσω από το φίλτρο της τετράγωνης λογικής. Όσο περισσότερη εξάσκηση κάνουμε τόσο περισσότερο διευρύνεται η σκέψη μας, τόσο των μικρών όσο και των μεγάλων. Δείτε πόσα σκεφτήκαμε εμείς! 
Καθώς διαβάζαμε ένα ένα τα κεφάλαια του βιβλίου παίζαμε κιόλας. Τα παιχνίδια, που τα βρήκαμε στη σελίδα των εκδόσεων Μεταίχμιο, μας διασκέδασαν αλλά μας βοήθησαν και να καταλάβουμε δύσκολες έννοιες όπως τα εθνικά κράτη, ο διαμελισμός της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, οι διπλωματικές σχέσεις, οι συμαχίες.
Τι γινεται όταν η δασκάλα ανοίγει το κουτί με τον θησαυρό και τον σκορπίζει τυχαία; Γιατί, ενώ δεν έχει δώσει καμία οδηγία όλοι αφήνουν τον κύκλο και πιάνουν όσα περισσότερα καπάκια μπορούν; Κι όταν τα μετράμε γιατί κάποιοι έχουν περισσότερα κι άλλοι λιγότερα ενω αρκετοί δεν είχαν κανένα; Μήπως γιατί έπεσαν τα περισσότερα κοντά σε κάποιους κι έτσι δεν είχαν όλοι ίσες ευκαιρίες; Πώς φτιάχτηκαν τα εθνικά κράτη; Στη μια περιοχή βρέθηκαν όσοι φορούσαν μαύρο παντελόνι, στην άλλη όσοι είχαν κόκκινο χρώμα στα στα ρούχα τους κι αλλού όσοι φορούσαν κάτι γκρίζο. Και πάλι όμως κάποιοι δεν ταίριαζαν παντού ή ταίριαζαν σε περισσότερες εθνοτικές ομάδες. Αληθινό μπέρδεμα ήταν τα Βαλκάνια εκείνη την εποχή…
Ένα ακόμη σημείο που μας δυσκόλεψε ήταν να κατανοήσουμε τι είναι το διπλωματικό επίπεδο. «Αν και στο πεδίο των μαχών οι επαναστάσεις απέτυχαν, στο διπλωματικό επιπεδο η Ελλάδα μέτρησε κέρδη… Η Βουλγαρία δεν κατόρθωσε να πραγματοποιήσει τα όνειρά της για μια μεγάλη Βουλγαρία , παρά τις στρατιωτικές νίκες της.» διαβάζουμε στο βιβλίο της Ελένης Σβορώνου “Για να μείνουμε ενωμένοι».
"Πώς γίνεται αυτό, κυρία; Είναι σαν να μας λέει πως έχασαν και νίκησαν μαζί. Οι Έλληνες έχασαν αλλά κέρδισαν και οι Βούλγαροι κέρδισαν αλλά έχασαν. Και τι είναι αυτό το διπλωματικό επίπεδο;" Λοιπόν, όπως μας εξήγησαν οι ποδοσφαιριστές της παρέας, ο προπονητής πριν τον αγώνα σχεδιάζει και μοιράζει χαρτιά για να τους εξηγήσει τις θέσεις τους και τη στρατηγική του αγώνα. Κάπως έτσι χαράσσεται και η στρατηγική των πολιτικών και των στρατιωτικών αγώνων. Για να το καταλάβουμε καλύτερα είδαμε εικόνες και πίνακες ζωγραφικής από τις εργασίες της συνδιάσκεψης για την Ειρηνη στο Παρίσι το 1919 και τη Συνθήκη της Λωζάννης το 1923 (πηγή: Εθνικό Ιστορικό Μουσείο) Ψάξαμε για απαντήσεις στο ερώτημα «τι κάνουν οι άνθρωποι στο διπλωματικό επίπεδο». Στη συνέχεια σκεφτήκαμε εικόνες που έχουμε δει από τα πεδία των μαχών. Τι βλεπουμε, τί ακούμε και τι αισθανόμαστε στο πεδίο των μαχών; Τι βλέπουμε τι ακούμε και τι αισθανόμαστε στο διπλωματικό επίπεδο;
Φτιάξαμε τα μικρά βιβλία της Μικρασιατικής Καταστροφής όπου συγκεντρώσαμε τις γνώσεις μας, τις ζωγραφιές μας, όσα θεωρούσαμε σημαντικά και θέλουμε να τα κρατήσουμε ως ενθύμιο.
Είδαμε και σχολιάσαμε το ντοκιμαντέρ "Δυο φορές ξένος". Συγκινηθήκαμε με τα πάθη των ανθρώπων και κατανοήσαμε καλύτερα τη Συνθήκη της Λωζάνης.
Παρακολουθήσαμε και συζητήσαμε μια ομιλία της Μαρίας Ευθυμίου, Καθηγήτριας της Ιστορίας, για τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Ξεναγηθήκαμε από τον κύριο Δημήτρη σην εξαιρετική έκθεση του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης "Πρόσφυγες στην Κρήτη μετά τη Μικρασιατική καταστροφή" στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου όπου στεγάζεται η Δημοτική Πινακοθήκη της πόλης μας, Σίγουρα τον αιφνιδιάσαμε καθώς ίσως ήμαστε από τους μικρότερους επισκέπτες της έκθεσης...όμως ήμαστε πολύ καλά διαβασμένοι ή "πολύ καλά προπονημένοι" όπως θα έλεγε η συγγραφέας Ελένη Σβορώνου.
Τον ακούσαμε να μας μιλά για τα γεγονότα, για τους πολέμους και τις συνθήκες, για τους πολιτικούς και στους στρατιωτικούς και τον αφήσαμε να κλείσει τον κύκλο επιστρέφοντας στο σημείο από το οποίο είχαμε ξεκινήσει το ταξίδιο μας δύο μήνες πριν. Από τη μικρή ιστορία στη μεγάλη κι από κει πάλι πίσω στη μικρή. Στους απλούς ανθρώπους εκείνους που δεν αναφέροντα στα βιβλία της Ιστορίας μα είναι εκείνοι που με τις δικές τους προσωπικές και οικογενειακές ιστορίες συνθέτουν τελικά τη μεγάλη εικόνα της. Για να τον ευχαριστήσουμε για την υπομονή και τη γενναιότητά του, του είχαμε ετοιμάσει ένα μικρό βιβλίο της Μικρασιατικής Καταστροφής όπως το δικό μας.
"Να με αυτό το σίδερο θα σιδέρωνε η κυρία Φατιμέ τα ασπρόρουχα.
Αν γιόρταζαν τελικά η Αριστούλα και ο Λευτέρης τα γενέθλιά τους εκείνο τον Σεπτέμβρη του 1922 θα άκουγαν μουσική από αυτό τογραμμόφωνο και θα χόρευαν χαρούμενοι στο σαλόνι. Θα είχαν στρωμένα στο τραπέζι αυτά τα υπέροχα κεντήματα με τη χρυσή κλωστή. Οι μαμάδες τους θα κερνούσαν γλυκό του κουταλιού σ'αυτά τα υπέροχα σερβίτσια. Με αυτή τη φωτογραφική μηχανή θα τους έβγαζε φωτογραφία στην προκυμαία του Και ο πλανόδιος φωτογράφος κι ύστερα θα την παράχωναν βιαστικά στον μποξά τους, στο μπογαλάκι τους που θα το έδεναν όπως μας έδειξε ο κύριος Δημήτρης. Σ'αυτή την παγωτομηχανή θα έφτιαχναν παγωτό ακι θα το μοιράζονταν με τους φίλους τους, την Αϊσέ και τον Ασλάν. Μια τέτοια βαλίτσα θα κρατούσε στο χέρι ο μπαμπάς της Αριστούλας όταν πήγε ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη για δουλειές. Έτσι θα ήταν τα τατράδια και τα βιβλίας τους. Αυτά τα γυαλιά μπορεί να τα φορούσε ο μπαμπάς του Λευτέρη και της Αϊσέ.
Κάναμε διάλειμμα τρώγοντας πεντανόστιμη μπουγάτσα στην ιστορική Πλατεία των Λιονταριών. Στην πραγματικότητα η πλατεία έχει το όνομα του Ελευθέριου Βενιζέλου αλλά κανείς μας δεν το γνώριζε, ούτε καν η δασκάλα. Όπως δεν γνωρίζαμε πως το υπέροχο γλυκό έφτασε στο Ηράκλειο μαζί με έναν Αρμένη χριστιανό, κυνηγημένο από τους Τούρκους, μετά από έναν διωγμό, και μαζί με έναν πρόσφυγα από τη Μικρά Ασία.
Είτε από τον Κιρκόρ είτε από τις Φυλλοσοφίες το να δοκιμάσει κανείς μπουγάτσα στο κέντρο της πόλης είναι από εκείνα που πρέπει να κάνει κάθε επισκέπτης της πόλης μας. Μάλιστα είναι έθιμο στο Ηράκλειο, εδώ και 1οο χρόνια, να γλυκαίνουμε την την πρωτοχρονιά μας με μπουγάτσα. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα καθώς απολαμβάνετε το γλυκό σας εδώ. Συνεχίσαμε το οδοιπορικό μας στο Ηράκλειο για να δούμε τα Δικαστήρια, όπου, όπως μας είπε ο κύριος Δημήτρης, στέγασαν και περιέθαλψαν αρχικά τους πρόσφυγες. Κι εκεί μας περίμενε μια μεγάλη έκπληξη. Η Ελένη Μπετεινάκη, εκπαιδευτικός και συγγραφέας του βιβλίου που είχαμε για οδηγό στις διαδρομές μας στην πόλη ήταν εκεί για να συνεχίσει την ξενάγησή μας. Όχι μόνο μας έδειξε τα Δικαστήρια και το Ειρηνοδικείο και μας μίλησε γι' αυτό αλλά μας έδειξε και το Εφκάφι*, το μοναδικό τουρκικό δημόσιο κτίριο που έχει απομείνει στο Ηράκλειο. Ήταν σαν να λέμε το Αρχείο του κράτους. Είδαμε την αραβική επίγραφή στην πρόσοψή του και μάθαμε πως μέσα υπάρχει ακόμη ένα αληθινό χαμάμ. Τι κρίμα που ένα τόσο όμορφο, και συνδεδεμένο με την Ιστορία του τόπου μας κτίριο, ρημάζει. Πώς θα ήταν αν συντηρούνταν και ήταν ανοιχτό σαν μουσείο μιας εποχής!
Σειρά είχε η εκκλησία του Αγίου Τίτου όπου μάθαμε για την εικόνα της Παναγίας της Μεσοπαντίτισσας που φυγαδεύτηκε το 1669 στην Βασιλική του Αγίου Μάρκου της Βενετίας για να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων κατακτητών και που επέστρεψε μετά από χρόνια στο Ηράκλειο.
Επισκεφτήκαμε την Καθολική Εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή και μάθαμε σε ποια σημεία βρίσκονταν η Αρμένικη Εκκλησία και η Εβραϊκή Συναγωγή που δεν υπάρχουν πια. Θυμηθήκαμε ξανά όσα είχαμε πει πέρυσι για τη Μεγάλη Σφαγή του 1898, μόνο που αυτή τη φορά καταλάβαμε πολλά περισσότερα αφού, μελετώντας την Ιστορία της Μικρασιατικής Καταστροφής, μιλήσαμε για τη διπλωματία και τους πολέμους, για τις Μεγάλες Δυνάμεις και το κρητικό ζήτημα.
Και κάπου εδώ το μικρό μεγάλο ταξίδι μας στον χώρο και στον χρόνο ολοκληρώθηκε με ένα αίτημα των παιδιών που θα συζητηθεί στο συμβούλιο της τάξης: να αγοράσουμε όσα βιβλία δεν έχει ακόμη η Βιβλιοθήκη του σχολείου και αφορούν τη Μικρασιατική καταστροφή και, αφού τα διαβάσουμε πρώτοι εμείς, να τα χαρίσουμε στο Βιβλιοδρόμιο.
Μπορείτε να δείτε εδώ τις δικές μας απαντήσεις
Παρατηρήστε το εξώφυλλο του βιβλίου. Μοιραστείτε τις σκέψεις σας και τις ερωτήσεις που σας γεννά. 
Παρατηρήστε τώρα το οπισθόφυλλο. Δε μοιάζει σαν να κάνουμε ζουμ; Κάποιοι άνθρωποι ξεχωρίζουν γιατί τους βλέπουμε από κοντά. Τους πλησιάζουμε, τους γνωρίζουμε, μαθαίνουμε τα ονόματά τους, τι δουλειά κάνουν. Ξέρουμε πώς είναι η εμφάνισή τους, μπορούμε να τους ξεχωρίσουμε από μακριά. Μας είναι οικείοι. Από μακριά είναι όλοι ίδιοι. Αν τους πλησιάσουμε όμως; Ας φτιάξουμε ένα τείχος από επίθετα. Τι μπορεί να είναι ένα τείχος;  Γιατί οι άνθρωποι χτίζουν τείχη κατά τη γνώμη σας; Καταγράφουμε τις απαντήσεις μας και συζητάμε.  Ποιον μπορούμε να θεωρούμε εχθρό; Θα μπορούσε κάποιος που εμείς θεωρούμε ως εχθρό να μην είναι τέτοιος στην πραγματικότητα; Ναι ή όχι; Γιατί; Ας σκεφτούμε παραδείγματα. Συζητάμε για τους στίχους από το "Μονόγραμα" του Οδυσσέα Ελύτη; Πώς τους νιώθουμε, πώς τους αντιλαμβανόμαστε; Έχουμε νιώσει ή έχουμε δει ή ακούσει ποτέ για αυτό που περιγράφουν; 'Επειδή το αδοκίμαστο και το απ' αλλού φερμένο Δεν τ' αντέχουν οι άνθρωποι' Πάμε να ψάξουμε στο λεξικό τι σημαίνει το επίθετο διαχρονικός και να σκεφτούμε όσο περισσότερα δικά μας παραδείγματα μπορούμε. Τι μπορεί να είναι διαχρονικό; Κι αφού διαβάζουμε το εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο έρχεται η ώρα να ανοίξουμε και το βιβλίο. Και να το διαβάσουμε μια και δυο και τρεις φορές γιατί δε χορταίνεται! Μα είναι στ'αλήθεια ένα βιβλίο...  Μήπως είναι η ώρα να σκάψουμε λίγο πιο βαθιά; Να διαβάσουμε πίσω από τις εικόνες και τις λέξεις; Στο μάθημα της Ιστορίας ακούμε και μιλάμε συχνά για τα τείχη. Ίσως γιατί υπάρχουν σχεδόν από τότε που υπάρχει ο άνθρωπος. Χμ, ναι ίσως όχι και τόσο παλιά, έχετε δίκιο.  Οι πρωτόγονοι άνθρωποι που συνεχώς μετακινούνταν, δε χρειαζόταν να φτιάξουν τείχη. Δεν προλάβαιναν άλλωστε. Αν τους ρωτούσες γι'αυτά, δε θα ήξεραν καν να σου απαντήσουν τι είναι. Όταν όμως έγιναν καλλιεργητές και κτηνοτρόφοι, όταν απέκτησαν μόνιμο τόπο κατοικίας, οργάνωσαν τις κοινωνίες τους κι έφτιαξαν τα πρώτα μικρά χωριά, τότε σκέφτηκαν τα τείχη ως μέσο προστασίας από τους εχθρούς που επιβουλεύονταν το βιος τους. Κάπως έτσι γεννήθηκαν για πρώτη φορά στο μυαλό τους κι έπειτα τα έφτιαξαν με τα χέρια στους. Καθώς ο χρόνος περνούσε με το μυαλό τους τα έκαναν ακόμη πιο δυνατά, άτρωτα σε κάθε λογής όπλο. Κι έτσι τα τείχη μπήκαν για τα καλά στη ζωή των ανθρώπων. Στην τρίτη τάξη γνωρίζουμε τα τείχη στο Σέσκλο και το Διμήνι, τα Κυκλώπεια τείχη των Μυκηνών. Στην τετάρτη συναντάμε τα μακρά τείχη της Αθήνας. Προσπάθησαν να κρατήσουνε ενωμενους τους Αθηναίους κάτω από μια κοινή ταυτότητα και να κρατήσουν έξω τους "άλλους", τους "ξένους", τους "εχθρούς" άλλοτε τους Σπαρτιάτες, τους Πέρσες, τους Μακεδόνες. Παρόντα απόντα σήμερα στη σύγχρονη πρωτεύουσα, είναι πάντα εκεί, πρόθυμα να αφηγηθούν την Ιστορία σε όποιον/α θέλει να την ακούσει. Διαβάστε περισσότερα για τα τείχη της Αθήνας εδώ. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ιστορία της Ε' Τάξης έχουν τα τείχη της Πόλης των Πόλεων, της Νέας Ρώμης. Αντάξιά της, χάρισαν στην Κωνσταντινούπολη περισσότερα από χίλια χρόνια ζωής, συνδέθηκαν με πλήθος εχθρών, με αυτοκράτορες λογής άλλους σπουδαίους κι άλλους ανίκανους, με αμέτρητους στρατιώτες που τα υπερασπίστηκαν με τη ζωή τους. Στην Ιστορία της έκτης τάξης δεσπόζουν τα κάστρα και οι πολιορκίες. Την Ιστορία χτίζουν λιθαράκι λιθαράκι πολιορκητές και πολιορκούμενοι. Δείτε εικόνες του Δημήτριου Ζωγράφου από το βιβλίο της Μαρίζας Ντεκάστρο "21 εικόνες για το 1821". Μπορείτε εδώ να βρείτε εικόνες και πληροφορίες από όλα τα κάστρα της Ελλάδας. «Ο τόπος μας είναι γεμάτος κάστρα και πύργους. Τα πιο πολλά από την πολυκαιρία έχουνε γίνει ένα με το βράχο και δεν τα ξεχωρίζει το μάτι από μακρυά πως είναι χτισμένα από τον άνθρωπο.Το χτίσμα τ΄ανθρώπου έγινε ένα με το χτίσμα του Θεού.» Φώτης Κόντογλου Καθώς τα χρόνια περνούσαν τα όπλα άλλαζαν και τα τείχη δεν μπορούσαν πια να αποτελούν μέσο προστασίας. Οι εχθροί μπορούσαν να επιτεθούν με το πάτημα ενός κουμπιού. Τα τείχη δεν μπορούσαν πια να προστατέψουν κανέναν. Μη φανταστείτε βέβαια πως αυτό εμπόδισε τους ανθρώπους να χτίζουν τείχη! Κάθε άλλο! Συνεχίζουν να το κάνουν μόνο που το κάνουν πια για άλλους λόγους. Συχνά οι εχθροί δεν είναι πάνοπλοι στρατιώτες αλλά άνθρωποι που είναι αναγκασμένοι να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους εξαιτίας του φόβου, της απελπισίας, της πείνας, της ελπίδας για μια καλύτερη ζωή. Άλλες φορές πάλι χτίζουν τείχη όχι, για να αποτρέψουν την εισβολή των ξένων αλλά για να εμποδίσουν, όσους είναι μέσα, να φύγουν (Τείχος του Βερολίνου). Υπάρχει ακόμη και τείχος όπου μπορεί κανείς να προσευχηθεί (Τέχος των Δακρύων, Ιερουσαλήμ). Άλλοτε πάλι τα τείχη δεν είναι έτσι όπως τα φανταζόμαστε. (Η Πράσινη γραμμή που χωρίζει τη Λεκωσία). Μάλλον τώρα που καταλάβαμε γιατί τα τείχη είναι μια διαχρονική ιστορία είναι ώρα να σκάψουμε λίγο πιο βαθιά στο βιβλίο, να διαβάσουμε πίσω από τις εικόνες και τις λέξεις.Ας θυμηθούμε μια αγαπημένη μας ταινία που βασίστηκε στο βιβλίο του Matt Haig "Το αγόρι που το είπαν Χριστούγεννα". Ανάμεσα στο 10ο και στο 12ο λεπτό ο ήρωας της ταινίας με τον μπαμπά τους και όλους τους υπηκόους επισκέπτονται το παλάτι του βασιλιά. Ο ίδιος τους έχει καλέσει για ένα πολύ σοβαρό θέμα. Πιστεύει πως κάτι λείπει από το βασίλειό του; "Μήπως ένα σύστημα υγείας;" αναρωτιούνται οι άνθρωποι... "Ε, ναι είναι κι αυτό αλλά όχι" απαντά ο βασιλιάς. " Μήπως καλύτερα μεροκάματα" αναρωτιέται ένας άλλος. "Ναι, ναι είναι κι αυτό αλλά εγώ εννοούσα κάτι άλλο". "Μήπως μια πιο δίκαιη διακυβέρνηση;" αναρωτιέται μια γυναίκα από το πλήθος. "Ε, εντάξει ίσως είναι κι αυτό αλλά και πάλι όχι" απαντά ο βασιλιάς. 
 Κάποιες φορές πάλι τα τείχη τα χτίζουμε εμείς οι ίδιοι. Γιατί μπορεί να το κάνουμε αυτό; Μπορούμε να τα γκρεμίσουμε, αν θέλουμε; Με ποιον τρόπο; Δείτε την εικόνα και συζητήστε γι' αυτήν. Μοιραστείτε με την ομάδα σας τις σκέψεις και τις εμπειρίες σας.  πηγή Reddit Εσείς πιστεύετε πως οι λέξεις έχουν δύναμη; Κι αν ναι τότε η δύναμή τους είναι καλή ή κακή; Μπορεί μια λέξη να έχει και τις δυο; Οι λέξεις που επιλέγουμε για να μιλήσουμε στον εαυτό μας ή στους άλλους μπορούν να αλλάξουν τη σχέση μας με τον εαυτό μας ή με τους άλλους; Γιατί να συλλέγουμε λέξεις; Πώς μια φαρέτρα γεμάτη από λέξεις μας βοηθά να επικοινωνούμε καλύτερα με τους άλλους και να βρίσκουμε τον στόχο μας;  Μοιραστήκαμε στον κύκλο μας λέξεις που πιστεύουμε πως έχουν δύναμη: αγάπη, ειρήνη, δημοκρατία, δικαιοσύνη, βοήθεια, φιλία, γέλιο, χαρά, μαζί...  Κι ύστερα ακολουθήσαμε τον Τζερόμ και γίναμε μαζί του συλλέκτες λέξεων. Ξεφυλίσσαμε ένα βιβλίο στα αραβικά. Αρχικά κοιταζόμαστε καλά καλά...δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε καμία λέξη! Ουτε καν τα γράμματα δεν αναγνωρίζαμε! Ομως κοιτάζοντας πιο προσεχτικά καταλάβαμε πολλά απο τις εικόνες. Γιατί οι λέξεις κρύβουν εικόνες, οι λέξεις γεννούν χρώματα, μυρωδιές, συναισθήματα, ξυπνούν αναμνήσεις, νανουρίζουν γλυκά. Οι λέξεις είναι ένα φως στο σκοτάδι, αλλά μπορούν και να σκοτεινιάσουν έναν καταγάλανο. ηλιόλουστο ουρανό. Οι λέξεις δεν είναι για να πληγώνουμε!  Υπάρχουν λέξεις που πληγώνουν, που πονούν, που προσβάλλουν. Κάποια παιδιά είπαν πως υπάρχουν λέξεις άσχημες. Πρέπει να είναι πραγματικά πολύ άσχημες, γιατί δεν ήθελαν με τίποτα να τις μοιραστούν μαζί μας. Μοιάζουν σαν ένα σαπισμένο λεμόνι. Μυρίζουν άσχημα και η μυρωδιά του μας ακολουθεί ακόμη κι αφού το έχουμε απομακρύνει από κοντά μας.  Τα καλά νέα είναι πως εμείς είμαστε οι κύριοι και οι κυρίες των λέξεων. Εμείς επιλέγουμε ποιες θα πούμε και ποιες όχι. Δείτε μια φωτεινή δασκάλα και συγγραφέα, που μάγευε και μαγευόταν από τις λέξεις...Η Φωτεινή Φραγκούλη μιλά για τις λέξεις.  Φεύγοντας το δρακάκι μας χάρισε μια καινούρια λέξη. "Ασκαρδαμυκτί"! Τι αλλόκοτη λέξη! Στη αρχή νομίζαμε πως είναι από μια παράξενη, ξένη γλώσσα που δε γνωρίζουμε. Μείναμε να το κοιτάζουμε με ορθάνοιχτα τα μάτια! Δε μας είπε τι σημαίνει τι σημαίνει, μας άφησε να το ψάξουμε μόνοι μας. Μα είπε πως, αν το βρούμε, μας έχει μια καινούρια έκπληξη. Για να δούμε!  Μάλιστα θα έρχεται κάθε Παρασκευή στην τάξη μας για να μαζεύει τις λέξεις που θα συλλέγουμε στο καλάθι μας!
Με ένα αγαπημένο βιβλίο ξεκινήσαμε και φέτος*. Πώς αλλιώς θα μπορούσαμε όταν η επικαιρότητα μας βομβαρδίζει με εικόνες γυναικών που μάχονται για τα δικαιώματά τους στο Ιράν και στο Αφγανιστάν, όταν "Πηνελόπες" σε όλον το κόσμο προσπαθούν να υπερβούν τα εμπόδια που μπαίνουν στον δρόμο τους εξαιτίας του φύλου τους; Πάρτε χαρτί και μολύβι και γράψτε. Τι σας έρχεται στον νου όταν ακούτε το όνομα Οδυσσέας; Κι όταν ακούτε το όνομα Πηνελόπη; Αν ήσαστε καλλιτέχνης πώς θα φτιάχνατε τον Οδυσσέα και την Πηνελόπη; Ποια μορφή τέχνης θα διαλέγατε; Περιγράψτε το έργο τέχνης σας στους άλλους. Ψάξτε να βρείτε στο διαδίκτυο πώς αποτυπώνεται ο Οδυσσέας και πώς η Πηνελόπη στην τέχνη. Τι παρατηρείτε; Ας δούμε την "Πηνελόπη" του Thomas Seddon. Παρατηρήστε την με προσοχή. Ποια κοινά σημεία έχει με τις δικές σας Πηνελόπες; Οι λέξεις που σκεφτήκατε προηγουμένως θα μπορούσαν να ταιριάζουν στον πίνακα του Seddon; Βρείτε κι άλλες. Τι σκέφτεται η Πηνελόπη; Τι ονειρεύεται; Τι θα ήθελε να πει; Δώστε της φωνή! Αφήνουμε την "Πηνελόπη" του πίνακα να αγναντεύει από το ανοιχτό παράθυρο τη θάλασσα και να ονειρεύεται κι ας μπούμε από ένα άλλο ανοιχτό παράθυρο για να συναντήσουμε την "Πηνελόπη" της Gema Sirvent και του Raul Guridi. "Μου δίδαξαν να περιμένω. Και καθώς περίμενα, ανακάλυψα ότι ο κόσμος έξω από το παράθυρό μου είναι μεγαλύτερος από αυτόν που χωρά στα μάτια μου." Με αυτά τα λόγια μας υποδέχεται το βιβλίο και η περιπέτεια ξεκινά...ή μάλλον συνεχίζεται από εκεί που την άφησε η μακρινή εκείνη Πηνελόπη των αλλοτινών καιρών, "η Πηνελόπη του Οδυσσέα".  Διαβάζουμε το βιβλίο και μοιάζει απίστευτο πως η απλότητα του κειμένου μας αιχμαλωτίζει. Τα παιδιά παρατηρούν πως "μερικές φορές με λιγότερες λέξεις μπορούμε να πούμε πολύ περισσότερα πράγματα". Κι η εικονογράφηση ξεσηκώνει κι αυτή μια άλλη συζήτηση. «Γιατί ο εικονογράφος διάλεξε το λευκό, το μαύρο και το γκρίζο;» ρωτά κάποιος. Γιατί η ιστορία της Πηνελόπης είναι παλιά σαν ασπρόμαυρη φωτογραφία. Γιατί είναι η ιστορία των γυναικών που τους έκλεψαν τα χρώματα από τη ζωή τους. Γιατί η Πηνελόπη ζει στη σκιά όπως της δίδαξαν. Γιατί η ζωή της είναι άχαρη και σκοτεινή. Γιατί τα χρώματα χρειάζονται το φως κι εκείνη είναι καταδικασμένη να ζει στο σκοτάδι. Γιατί είναι θλιμμένη. Γιατί βαριέται. Γιατί η Πηνελόπη νιώθει σαν φυλακισμένη από τους κανόνες που της επιβάλλουν. Και πόσο μοιάζει η εικόνα του Raul Guridi με το έργο του Tim Fu "Flowing free" Άραγε ποιος εμπνεύστηκε από ποιον; Μακάρι να μπορούσαμε να τους ρωτήσουμε! Η Πηνελόπη ανοίγεται στη θάλασσα. Μερικές φορές το πιο δυσκολο, το πιο γενναίο πράγμα να κάνει κάποιος/α είναι το πρώτο βήμα ακόμη κι όταν το μονοπάτι μοιάζει "να είναι προδιαγεγραμμένο". Κάπως έτσι θα πρέπει να έγινε με τις Πηνελόπες του Ιράν. Με αφορμή την παρουσίαση που ακολουθεί συζητάμε, αναγνωρίζουμε στερεότυπα, αμφισβητούμε, αναρωτιόμαστε. Το χιτζάμπ ή το μαντίλι είναι πραγματικά το θέμα; Ως πού απλώνονται τα δίχτυα της πατριαρχίας στον σύγχρονο κόσμο; Υπάρχουν απαγορεύσεις για τις γυναίκες σε άλλες θρησκείες και αν ναι από ποιους υπαγορεύονται, από τον Θεό ή από τους ανθρώπους που τον ερμήνευσαν όπως ήθελαν; Η πίστη και η θρησκεία είναι το ίδιο πράγμα; Το χιτζάμπ πρέπει να απαγορεύεται ή να είναι ζήτημα ελεύθερης επιλογής; Κι οι άντρες πού βρίσκονται σε όλο αυτό; Ποιος είναι ο ρόλος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης; Πώς επηρεάζουν τον αγώνα των γυναικών του Ιράν και των ανδρών που τον υποστηρίζουν;  Η ειρηνική διεκδίκηση των γυναικών του Ιράν είναι ένα παράδειγμα της ενεργής μη βίας και των προσωπικοτήτων της στις οποίες είναι αφιερωμένη η εκθεση που υπάρχει αυτή την περίοδο στο σχολείο μας, ανοιχτή για όλους. Δίπλα στον Γκάντι και στον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, τη Ρόζα Παρκς και τον Χάρβεϊ Μιλκ, τον Νέλσον Μαντέλα και τον Τζων Λέννον στέκονται αγέρωχες και αποφασισμένες οι γυναίκες του Ιράν. Μαζί τους η νομπελίστα Σιρίν Εμπαντί. Στο τέλος της διαδρομής εκφραζόμαστε. Με τα λόγια, με την τέχνη, με τη ζωή... Μπορούμε να γράψουμε, να σκηνοθετήσουμε και να παίξουμε τον μονόλογο της Πηνελόπης όπως έκαναν οι Βιβλιοφάγοι της Έκτης.  Μπορούμε να γράψουμε τα δικά μας χαϊκού όπως έκαναν οι Βιβλιοφάγοι της Πέμπτης. ελευθερία πονεμένη γυναίκα στον δρόμο κλαίει οι δολοφόνοι σκοτώνουν τα όνειρα μην τους αφήνεις γυναίκα, ζωή το τραγούδι σου ελευθερία τα μαλλιά κόβουν οι γενναίες γυναίκες για να ζήσουν άνθρωποι κακοί μας περιορίζουνε με άδικους κανόνες για τη ζωή τους μαζί πολεμούν με γυναίκες και άντρες με το τραγούδι αγκαλιασμένοι σφιχτά παίρνουν δύναμη Ή να φτιάξουμε κολάζ όπως οι Βιβλιοφάγοι της Τετάρτης. Μπορείτε να δείτε εδώ μια άλλη προσέγγιση του βιβλίου "Η Πηνελόπη της θάλασσας" από μια προηγούμενη ανάγνωσή μας.
|
Βιβλιοχρονιά 2022-2023Να'μαστε πάλι εδώ! Archives
June 2023
Categories |
RSS Feed
