Οι Πηνελόπες του Ιράν

Με ένα αγαπημένο βιβλίο ξεκινήσαμε  και φέτος*. Πώς αλλιώς θα μπορούσαμε όταν η επικαιρότητα μας βομβαρδίζει με εικόνες γυναικών που μάχονται για τα δικαιώματά τους στο Ιράν και στο Αφγανιστάν, όταν "Πηνελόπες" σε όλον το κόσμο προσπαθούν να υπερβούν τα εμπόδια που μπαίνουν στον δρόμο τους εξαιτίας του φύλου τους;
Πάρτε χαρτί και μολύβι και γράψτε. Τι σας έρχεται στον νου όταν ακούτε το όνομα Οδυσσέας; Κι όταν ακούτε το όνομα Πηνελόπη; 

Αν ήσαστε καλλιτέχνης πώς θα φτιάχνατε τον Οδυσσέα και την Πηνελόπη; Ποια μορφή τέχνης θα διαλέγατε; Περιγράψτε το έργο τέχνης σας στους άλλους. 
Ψάξτε να βρείτε στο διαδίκτυο πώς αποτυπώνεται ο Οδυσσέας και πώς η Πηνελόπη στην τέχνη. Τι παρατηρείτε;
Ας δούμε την "Πηνελόπη" του Thomas Seddon. Παρατηρήστε την με προσοχή. Ποια κοινά σημεία έχει με τις δικές σας Πηνελόπες; Οι λέξεις που σκεφτήκατε προηγουμένως θα μπορούσαν να ταιριάζουν στον πίνακα του Seddon; Βρείτε κι άλλες. Τι σκέφτεται η Πηνελόπη; Τι ονειρεύεται; Τι θα  ήθελε να πει; Δώστε της φωνή!

Αφήνουμε την "Πηνελόπη" του πίνακα να αγναντεύει από το ανοιχτό παράθυρο τη θάλασσα και να ονειρεύεται κι ας μπούμε από ένα άλλο ανοιχτό παράθυρο για να συναντήσουμε την "Πηνελόπη" της Gema Sirvent και του Raul Guridi. 

"Μου δίδαξαν να περιμένω.
Και καθώς περίμενα, ανακάλυψα ότι ο κόσμος έξω από το παράθυρό μου είναι μεγαλύτερος από αυτόν που χωρά στα μάτια μου."

Με αυτά τα λόγια μας υποδέχεται το βιβλίο και η περιπέτεια ξεκινά...ή μάλλον συνεχίζεται από εκεί που την άφησε η μακρινή εκείνη Πηνελόπη των αλλοτινών καιρών, "η Πηνελόπη του Οδυσσέα". 

Διαβάζουμε το βιβλίο και μοιάζει απίστευτο πως η απλότητα του κειμένου μας αιχμαλωτίζει. Τα παιδιά παρατηρούν πως "μερικές φορές με λιγότερες λέξεις μπορούμε να πούμε πολύ περισσότερα πράγματα". Κι η εικονογράφηση ξεσηκώνει κι αυτή μια άλλη συζήτηση. «Γιατί ο εικονογράφος διάλεξε το λευκό, το μαύρο και το γκρίζο;» ρωτά  κάποιος.
​
Γιατί η ιστορία της Πηνελόπης είναι παλιά σαν ασπρόμαυρη φωτογραφία.
Γιατί είναι η ιστορία των γυναικών που τους έκλεψαν τα χρώματα από τη ζωή τους.
Γιατί η Πηνελόπη ζει στη σκιά όπως της δίδαξαν.
Γιατί η ζωή της είναι άχαρη και σκοτεινή.
Γιατί τα χρώματα χρειάζονται το φως κι εκείνη είναι καταδικασμένη να ζει στο σκοτάδι.
Γιατί είναι θλιμμένη.
Γιατί βαριέται.
Γιατί η Πηνελόπη νιώθει σαν φυλακισμένη από τους κανόνες που της επιβάλλουν.

Και πόσο μοιάζει η εικόνα του Raul Guridi με το έργο του Tim Fu "Flowing free" Άραγε ποιος εμπνεύστηκε από ποιον; Μακάρι να μπορούσαμε να τους ρωτήσουμε!

Η Πηνελόπη ανοίγεται στη θάλασσα. Μερικές φορές το πιο δυσκολο, το πιο γενναίο πράγμα να κάνει κάποιος/α είναι το πρώτο βήμα ακόμη κι όταν το μονοπάτι μοιάζει "να είναι προδιαγεγραμμένο". Κάπως έτσι θα πρέπει να έγινε με τις Πηνελόπες του Ιράν. 
Με αφορμή την παρουσίαση που ακολουθεί συζητάμε, αναγνωρίζουμε στερεότυπα, αμφισβητούμε, αναρωτιόμαστε. Το χιτζάμπ ή το μαντίλι είναι πραγματικά το θέμα; Ως πού απλώνονται τα δίχτυα της πατριαρχίας στον σύγχρονο κόσμο; Υπάρχουν απαγορεύσεις για τις γυναίκες σε άλλες θρησκείες και αν ναι από ποιους υπαγορεύονται, από τον Θεό ή από τους ανθρώπους που τον ερμήνευσαν όπως ήθελαν; Η πίστη και η θρησκεία είναι το ίδιο πράγμα; Το χιτζάμπ πρέπει να απαγορεύεται ή να είναι ζήτημα ελεύθερης  επιλογής; Κι οι άντρες πού βρίσκονται σε όλο αυτό; Ποιος είναι ο ρόλος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης; Πώς επηρεάζουν τον αγώνα των γυναικών του Ιράν και των ανδρών που τον υποστηρίζουν; 

Η ειρηνική διεκδίκηση των γυναικών του Ιράν είναι ένα παράδειγμα της ενεργής μη βίας και των προσωπικοτήτων της στις  οποίες είναι αφιερωμένη η εκθεση που υπάρχει αυτή την περίοδο στο σχολείο μας, ανοιχτή για όλους. Δίπλα στον Γκάντι και στον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, τη Ρόζα Παρκς και τον Χάρβεϊ Μιλκ, τον Νέλσον Μαντέλα και τον Τζων Λέννον στέκονται αγέρωχες και αποφασισμένες οι γυναίκες του Ιράν. Μαζί τους η νομπελίστα Σιρίν Εμπαντί. 

Στο τέλος της διαδρομής εκφραζόμαστε. Με τα λόγια, με την τέχνη, με τη ζωή...

Μπορούμε να γράψουμε, να σκηνοθετήσουμε και να παίξουμε τον μονόλογο της Πηνελόπης όπως έκαναν οι Βιβλιοφάγοι της Έκτης. 

Μπορούμε να γράψουμε τα δικά μας χαϊκού όπως έκαναν οι Βιβλιοφάγοι της Πέμπτης.

ελευθερία
πονεμένη γυναίκα
στον δρόμο κλαίει

οι δολοφόνοι
σκοτώνουν τα όνειρα
μην τους αφήνεις

γυναίκα, ζωή
το τραγούδι σου
ελευθερία

τα μαλλιά κόβουν
οι γενναίες γυναίκες
για να ζήσουν

άνθρωποι κακοί
μας περιορίζουνε
με άδικους κανόνες

για τη ζωή τους
μαζί πολεμούν
με γυναίκες και άντρες
​
με το τραγούδι
αγκαλιασμένοι σφιχτά
παίρνουν δύναμη

Ή να φτιάξουμε  κολάζ όπως οι Βιβλιοφάγοι της Τετάρτης.

Μπορείτε να δείτε εδώ μια άλλη προσέγγιση του βιβλίου "Η Πηνελόπη της θάλασσας" από μια προηγούμενη ανάγνωσή μας.