Μια αφίσα, βιβλίο... κι η Ιστορία πίσω απ' τα δύο!

Κάπως έτσι ξεκινήσαμε τη μέρα μας. Μια ερώτηση, πολλές και ενδιαφέρουσες απαντήσεις. Με ποιους τρόπους έκαναν αντίσταση οι άνθρωποι στη Γερμανική Κατοχή; Αυτή ήταν η ερώτηση που μας είχαμε να απαντήσουμε.
​ 

Κάποιος ανέφερε και τη σιωπή ως πράξη αντίστασης και η συζήτηση άναψε! Κάποιοι έλεγαν πως η σιωπή είναι ακριβώς το αντίθετο, δείχνει συμβιβασμό, φόβο και βοηθά τους κατακτητές και τους καταπιεστές. Άλλοι πάλι έλεγαν πως με τη σιωπή μου μπορώ να πιέσω κάποιον, όπως το κάνουμε ας πούμε όταν κρατάμε μούτρα στη μαμά μας. "Οταν η μαμά μου δεν απαντά σε κάτι που τη ρωτάω, εγώ θεωρώ πως η απάντησή της είναι αυτή που θέλω εγώ" είπε ένα κορίτσι κι ένα αγόρι συμφώνησε μαζί της. "Ωραία" είπε και η δασκάλα που μας παρακολουθούσε τόση ώρα με ένα μειδίαμα (το μάθαμε στην Ιστορία αυτό) "σκεφτείτε τώρα πώς νιώθετε όταν οι άλλοι τηρούν σιωπή απέναντί σας. Πώς νιώθετε; Και πώς αντιλαμβάνεστε τη φράση "εκκωφαντική σιωπή;"
"Όταν οι άλλοι σιωπούν όταν τους ζητώ την προσοχή μου εκνευρίζομαι και θυμώνω, νιώθω ότι με αγνοούν, περισφρονούν. Δε μου αρέσει καθόλου!". Πώς θα αντιμετωπίζαμε άραγε τη σιωπή των αντιπάλων μας αν ήμαστε στην εξουσία; Υπάρχει ενεργητική και παθητική σιωπή;
Σκεφτήκαμε ένα παράδειγμα που μας είπε η κυρία Άννα, η δασκάλα της Παράλληλης Στήριξης. Αν ήμαστε όλοι στην Αντίσταση και κάποιος συλλαμβανόταν τι θα γινόταν αν λύγιζε και μιλούσε στην ανάκριση; Τι θα συνέβαινε αν δε μιλούσε;
Ακούσαμε το μήνυμα του Γιώργου Σεφέρη στη διάρκεια της Δικτατορίας και καταλάβαμε τι σημαίνει να μιλάς με τη σιωπή σου όπως έκανε εκείνος. Έκλεισε τη σύντομη  ομιλία του στο BBC λέγοντας "Τώρα ξαναγυρίζω στη σιωπή μου. Παρακαλώ το Θεό να μη με φέρει άλλη φορά σε παρόμοια ανάγκη να ξαναμιλήσω..." κι όλος ο κόσμος στάθηκε για να αφουγκραστεί τη σιωπή του. Αργότερα η κηδεία του ποιητή μετατράπηκε σε σιωπηλή διαμαρτυρία ενάντια στη χούντα που κορυφώθηκε με τραγούδια και συνθήματα κατά της Δικτατορίας. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα εδώ.

Ανάμεσα στους τρόπους αντίστασης που είχαμε πει ήταν και η αφίσα. Αναρωτηθήκαμε τι μπορεί άραγε να κάνει μια αφίσα; Μπορεί να μας ενημερώνει, μπορεί να μας πληροφορεί ή και να μας παραπληροφορεί και τότε αποτελεί εργαλείο προπαγάνδας. Μπορεί να μας προσκαλεί ή να μας προκαλεί. Μπορεί να μας εμψυχώνει ή να μας προβληματίζει. Από πού αντλούμε τις πληροφορίες από μία αφίσα; Οι πληροφορίες που δίνει είναι πάντα αληθινές; Πουστηρίζει τη δύναμή της μια αφίσα, στο κείμενο ή στην εικόνα; Εξηγήστε γιατί όποια κι αν είναι η άποψή σας.

Στη συνέχεια είδαμε μια αφίσα από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και την παρατηρήσαμε για λίγα λεπτά σιωπηλά όπως έχουμε μάθει να κάνουμε με την τεχνική του artful thinking (I see, i wonder, i think). 

Αρχικά περιγράψαμε τι βλέπουμε.

Μια μαμά με δυο παιδιά κάθονται κάτω από ένα δέντρο κοντά σε μια λίμνη.
Πίσω της είναι ένα φάντασμα ή το πνεύμα  του Αδόλφου Χίτλερ.
Τα παιδιά παίζουν με ένα αεροπλανάκι. Είναι χαρούμενα.
Αντίθετα η μητερα τους είναι σκεφτική σαν κάτι να την απασχολεί.
Το φάντασμα του Χίτλερ την κοιτάζει με γουρλωμένα μάτια απειλητικά και δείχνει την πόλη.

Στη συνέχεια μοιραστήκαμε τις απορίες που μας γεννά αυτή η εικόνα. Τι θα θέλαμε να μάθουμε γι' αυτήν;

Γιατί  ο Χίτλερ είναι φάντασμα;
Γιατί δείχνει την πόλη; 
Ποια πόλη είναι αυτή;
Γιατί είναι προβληματισμένη η μαμά; Τι σκέφτεται;
Γιατί τα παιδιά είναι χαρούμενα;
Γιατί βρίσκονται εκεί;
Μήπως η μαμά και τα παιδιά κρύβονται;
Τι γράφει στην αφίσα;
Γιατί ο Χίτλερ είναι εκεί;
Γιατί το τοπίο πίσω είναι μαυρισμένο κι έχει καπνό;
Από πού είναι αυτοί οι άνθρωποι;

Ύστερα κάναμε τις δικές μας υποθέσεις για το τι συμβαίνει.

Η γυναίκα είναι στενοχωρημένη και προβληματισμένη γιατί έχει πεθάνει ο άντρας της στον πόλεμο και δεν ξέρει πώς να το πει στα παιδιά. Βρίσκονται εδώ γιατί κρύβονται από τον πόλεμο.
Νιώθει ανήσυχη γιατί έχει τηναίσθηση ότι είναι πίσω της κάποιος που δεν μπορεί να δει και την απειλεί.
Ο Χίτλερ τη διατάζει να γυρίσει στην πόλη. 
​Θέλει να δείξει στη γυναίκα ότι έκανε την πόλη της δική του.
Η μητέρα τον αγνοεί.

Μοιραστήκαμε τα συναισθήματα που νιώσαμε κοιτάζοντας την εικόνα. Νιώσαμε παράξενα. Αισθανθήκαμε άγχος, φόβο, ανυπομνησία, θλίψη, αγωνία και ανυπομονησία.

Είδαμε κι άλλες εικόνες και η κυρία Μαρία, η δασκάλα των Αγγλικών μας μίλησε για την εκκένωση του Λονδίνου και την απομάκρυνση των παιδιών από την πόλη στην επαρχία για να αποφύγουν τους επικείμενους βομβαρδισμούς της Γερμανικής Αεροπορίας. ¨Όσο όμως οι βομβαρδισμοί, που όλοι περίμεναν, καθυστερούσαν κάποιοι άρχισαν να παίρνουν τα παιδιά από τις οικογένειες που τα φιλοξενούσαν και τα έφερναν πίσω στην πόλη. Πώς θα νιώθαμε άραγε αν ήμαστε παιδιά και αναγκαζόμαστε να αποχωριστούμε τους γονείς μας έστω κι αν ήταν για το καλό μας; Πώς θα νιώθαμε αν είμαστε στη θέση της μητέρας; Τι απόφαση θα παίρναμε; Θα πιστεύαμε πως ο κίνδυνος είχε στ΄αλήθεια περάσει;

Πολλοί γονείς ξεγελάστηκαν και πήραν τα παιδιά τους πίσω στην πόλη. Αρκετά από τα παιδιά αυτά χάθηκαν στους ανηλεείς βομβαρδισμούς της πόλης του Λονδίνου που ακολούθησαν. 

Πατήστε το κουμπί για να διαβάσετε περισσότερα.

THE EVACUATED CHILDREN OF THE SECOND WORLD WAR

Μιλήσαμε για το βιβλίο της Κίμπερλι Μπρουμπέικερ Μπράντλεϊ "Ο πόλεμος που έσωσε τη ζωή μου". Αρχικά συζητήσαμε για το εξώφυλλο και για τον τίτλο. Παράξενος αλήθεια. Πώς μπορεί ο πόλεμος να σώσει τη ζωή κάποιου; Κι όμως η δεκάχρονη Έιντα που ζούσε κλεισμένη στο σπίτι της στο Λονδίνο του 1939 είχε να αντιμετωπίσει δυο παράλληλους πολέμους και τα κατάφερε να βγει νικήτρια κι από τους δυο. Διαβάσαμε αποσπάσματα από το βιβλίο για να μεταφερθούμε στην εποχή της Έιντα. 

Είδαμε κι άλλες αφίσες από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, κάποιες από τις οποίες βοήθησαν στην προπαγάνδα του Χίτλερ ενώ άλλες χρησιμοποιήθηκαν από τους συμμάχους. Πόσο διαφορετικές απεικονίζονται οι μητέρες εδώ! Σε πολλές υπήρχαν παιδιά, ίσως γιατί τα παιδιά φτιάχνουν τους μελλοντικούς στρατούς. Όταν όλα τελειώνουν άλλωστε τα παιδιά είναι εκείνα που μας ρωτούν, όπως δείχνει η τελευταία αφίσα, ποια στάση κρατήσαμε απέναντι στην Ιστορία.
Σε άλλες πάλι  είδαμε τις γυναίκες να πρωταγωνιστούν σε ρόλους διαφορετικούς από εκείνους της μητέρας και της συζύγου. Άλλωστε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος συνέβαλε ουσιαστικά στην αλλαγή της θέσης της γυναίκας στην κοινωνία και στην οικογένεια. 
Κάθε αφίσα μας αποκάλυπτε μια διαφορετική πτυχή του πολέμου, πυροδοτούσε μια νέα συζήτηση  και μας ώθησε να σκεφτούμε διαφορετικά.

Ύστερα από όσα είχαμε δει σταθήκαμε  και συζητήσαμε  για όσα παρατηρήσαμε στις αντίστοιχες ελληνικές αφίσες. Είδαμε  κοινά σημεία και  διαφορές  σε σχέση με τις άλλες.

Τέλος είδαμε μια αφίσα από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο που εκτίθεται στο Μουσείο Μπενάκη. Γιατί άραγε μια αφίσα βρίσκεται σε ένα μουσείο; Μπορεί να έχει αισθητική αξία; Μπορεί να αποτελεί έργο τέχνης; 

Μπορείτε, αν θέλετε, να δοκιμάσετε να φτιάξετε μια δική σας αφίσα για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο σαν να ζούσατε την εποχή εκείνη. Διαφορετικά μπορείτε να φτιάξετε μια αφίσα που α έχει σχέση με ένα θε΄μα που μας απασχολεί στην εποχή μας (κλιματική αλλαγή, προσδυγικό πρόβλημα, τρομοκρατία, κορωνοϊός, φτώχεια κλπ).